ارتباط بین فاکتورهای جمعیتی و استئوپروز در دوران پس از یائسگی در زنان شهری ایرانی

مقدمه: فاکتورهای جمعیتی متعددی درکشورهای در حال توسعه مانند بالابودن میزان بیسوادی یا سطح اقتصادی- اجتماعی پایین به عنوان موانع پیشگیری از استئوپروز در نظر گرفته می شوند. ولی در زمینه ارتباط بین سطح اقتصادی- اجتماعی و استئوپروز در این کشورها مطالعات محدودی انجام شده است. هدف از انجام این مطالعه بررسی ارتباط بین فاکتورهای انسانی و استئوپورز در زنان شهری یائسه بوده است. مواد و روشها: روش مطالعه شاهد- مورد بوده و به صورت ثبت مورد و مصاحبه انجام پذیرفته است. اطلاعات در دو مرکز اندازه گیری تراکم استخوان در تهران (مرکز سنجش تراکم استخوان بیمارستان شریعتی به عنوان مرکز دولتی و مرکز سنجش تراکم استخوان مهراد به عنوان مرکز خصوصی) طی دوره زمانی خرداد 1381 تا تیر 1382 مورد استفاده واقع شدند. گروه مورد شامل 163 زن یائسه دارای پوکی استخوان بودند که دانسیته ستون فقرات و فمور آنها در هر دو مرکز به شیوه dexa و توسط دستگاه لونار اندازه گرفته شده بود. گروه شاهد نیز از همین مراکز انتخاب شدند و از نظر نسبی با گروه مورد هماهنگ شدند. تحلیل داده ها بوسیله نرم افزار آماری (10)spss انجام شد. ارتباط بین عوامل خطر و استئوپروز به وسیله odds ratio مورد سنجش قرار گرفت. برای مقایسه میانگین از - test t و برای مقایسه فراوانی توزیع متغیرها از آزمون 2 استفاده شد. سطح معنی داری کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد. نتایج: تفاوت نسبت با حدود اطمینان 95% برای عوامل خطرساز انسانی استئوپروز به این ترتیب است: بیسوادی (افرادی که مدرسه نرفته اند) 4/3 (7 و 64/1) در هر دو مرکز، 31/2 (06/5 ، 06/1) در مراکز دولتی، 18/12 (57/105، 41/1) در مراکز خصوصی، بیسوادی شوهر 09/5 (12/18، 43/1 ) در هر دو مرکز، 76/3 (69/13، 04/1) در مراکز دولتی، شغل (خانه دار بودن) (50/2 ، 97/0 ) 56/1 در هر دو مرکز، (50/3 ، 19/1) 041/2 در مراکز دولتی، پس از هماهنگ کردن سن، وزن، قد و سایر فاکتورهای مهم مثل سن یائسگی، سن منارک و ... تمام فاکتورهای بالا، همچنان با اهمیت باقی ماندند. سایر فاکتورهای جمعیتی که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند شامل شغل بیمار در مرکز خصوصی، شغل همسر و وضعیت تاهل در هر دو مرکز، ارتباط معنی داری با استئوپروز نداشتند. نتیجه گیری: بی سوادی و پایین بودن سطح تحصیلات (کسانی که کمتر از 6 سال به مدرسه رفته اند) به عنوان عوامل خطرساز (ریسک فاکتور) در هر دو مرکز خصوصی و دولتی تهران با استئوپروز مرتبط بود. در این مطالعه مشخص شد که ارتباط قوی بین شغل و استئوپروز به عنوان عوامل خطرساز وجود ندارد (به خصوص در مراکز خصوصی، که در این مراکز گروه های بالاتر اقتصادی اجتماعی بیشترند). تحصیلات بالا یک فاکتور محافظت کننده در مقابل استئوپروز درهر دو مرکز شناخته شد.